Lhasa en omgeving

*** Excuses voor de vele pogingen dit verhaal te plaatsen. Zijn de foto's en het filmpje erbij geplaatst, is het verhaal compleet. ***

Na een dag acclimatiseren - bij deze hoogte onvoldoende voor ons, wijst de praktijk uit - worden we op sleeptouw genomen door onze vaste gids en chauffeur.
Eerst bezoeken we de 3 kloosters Drepung, Nechung en Sera, met daartussen de zomerverblijven van de Dalai Lama's, genaamd Norbulinka. Voor de volgende dag staat de Potala gepland (verstandig, want deze vergt de meeste inspanning en je moet nog wat beter gewend zijn aan de hoogte) en de Jokhang tempel met de Barkhor en de laatste dag van ons verblijf in Lhasa maken we een wat verder uitstapje naar Ganden.
Overigens zijn we ook de 1e dag in Lhasa niet alleen in ons hotel gebleven, maar in het kader van het acclimatiseren hebben we er al wat rondgelopen. Wel heel langzaam, maar dat moest ook wel. Je krijgt gewoon geen lucht. Het is net alsof je constant snipverkouden bent. Van elke kleine inspanning raak je compleet buiten adem. We hebben het plein voor de Jokhang tempel wat verkend en ook een deel van de Barkhor gelopen en vele honderden met ons. Zij als pelgrims in een gebedstocht om de tempel en wij op zoek naar een geldautomaat! Terug op het plein houdt een jong meisje ons aan met het verzoek om een foto te mogen maken terwijl wij een banier met tekst voor ons houden. Onze achterdochtige aard doet ons even twijfelen, maar we gaan toch overstag. Ik vraag of ze mij de foto wil appen (wat ze ter plaatse wil doen, maar niet lukt) of mailen (wat ze belooft). Zo kunnen we de gids vragen waar we reclame voor hebben gemaakt (note: de foto tot op heden nog niet ontvangen en we zijn inmiddels alweer terug in Nepal).
We schuifelen terug naar het hotel en gaan eten in het ernaast gelegen Dunya restaurant dat wordt gerund door een Nederlands echtpaar. Ook bij de reisorganisatie Shigatse Travels, die ons 'arrangement' uitvoert is een Nederlander werkzaam. Af en toe je eigen taal weer kunnen spreken is best wel lekker.
Een ander aspect van het wennen aan de hoogte: je slaapt verdomde slecht!

Zoals gezegd staat de volgende dag als eerste een bezoek aan het Drepung klooster gepland. Het voert te ver om van elke bezochte bezienswaardigheid hier uitgebreid verslag te doen. Daar zijn reisgidsen voor. Maar ik heb ook niet de pretentie dat ik de enorme geschiedenis en ontwikkeling van Tibet en zijn kloosters en tempels van de afgelopen eeuwen in dit verslag kort kan samenvatten. Daar is het te ingewikkeld voor en het zou ook geen recht doen aan de ca 14 eeuwen boeddhisme in het land. Ik beperk me daarom tot wat karakteristieken.

Drepung staat aan de rand van Lhasa en is tegen een berg aangebouwd (hoe kan het ook anders!). Het is een van de grootste kloostercomplexen van Tibet, dat in de hoogtijdagen onderdak bood aan meer dan 10.000 monniken. Het is gesticht in de 15e eeuw en een Gelupka klooster, de grootste boeddhistische stroming van het land. De eerste eeuwen was het de verblijfplaats van de Dalai Lama's, die daarna naar de Potala verhuisden. In de loop van de eeuwen is het meerdere keren vernield, maar ook telkens weer herbouwd. Als een van de weinige kloosters van Tibet heeft het niet zo te lijden gehad onder de Culturele Revolutie (door de meer pro Chinese houding?). Hierdoor zijn veel beelden, schatten en prachtige thangka's (schilderingen die vroeger werden gebruikt als leermiddel of bij ceremonies) bewaard gebleven. Na de inval door China in 1959 zijn er nog maar weinig monniken in het klooster. Zij onderhouden het complex zo veel mogelijk.

Tegenover het Drepung ligt Nechung. Een wat bescheidener klooster, waar vroeger het staatsorakel woonde, die door de Dalai Lama regelmatig wordt/werd geraadpleegd. Nu is dit orakel net als de huidige Dalai Lama uitgeweken naar Dharamsala in India.

Voor de lunch bezoeken we ook nog het Norbulinka: park van de juwelen, waar een aantal paviljoens staan die dienst deden als buitenverblijf van diverse Dalai Lama's. De huidige Dalai Lama is van hieruit gevlucht naar India bij de naderende Chinese inval in 1959. In zijn paviljoen staat een door hem ontworpen en over diverse muren verspreide muurschildering, die de geschiedenis van Tibet weergeeft. In die zin buitengewoon belangrijk voor de Tibetanen.

Na de lunch bezoeken we nog het klooster Sera. Met Drepung en Ganden is het een van de grotere kloosters van Tibet. Het is gebouwd in dezelfde periode als Drepung, maar beide kloosters leefden niet bepaald op goede voet met elkaar. Prachtig zijn de beelden van de 3 Boeddha's Verleden, Heden en Toekomst (uit respect hebben we overigens in geen enkel klooster of tempel in de binnenverblijven foto's gemaakt). Een van de belangrijkste rituelen in dit klooster is om je hoofd in het altaar van beschermheer Tamdrin te steken om zo een goede gezondheid voor je (klein)kinderen te vragen. Daarnaast is de dagelijkse bijeenkomst van de monniken in de Debatyard absoluut het vermelden waard. Hier vinden de filosofische discussies plaats, zoals deze vele eeuwen geleden ook zouden zijn gevoerd. Een staande monnik stelt vragen aan een zittende monnik of legt deze bepaalde stellingen voor. Afhankelijk van de respons volgt een instemming of afkeuring via specifieke gebaren. Het lijkt er heftig aan toe te gaan en de monniken doen dit met zichtbaar veel plezier. Een bijzonder schouwspel.
Duizelig van de eerste indrukken en de uitgebreide informatie van onze gids, sluiten we deze dag af.

De volgende dag bezoeken we eerst de Potala en daarna de Jokhang. Voor een bezoek aan de Potala moet je vooraf reserveren. Op het afgesproken tijdstip moet je je melden bij een loket (te laat is jammer dan!), waar je tegen betaling een voucher krijgt. Je wordt gescand en moet je paspoort laten zien. Bij het volgende loket kun je de voucher inwisselen tegen een toegangsbewijs. Een hele procedure. We moeten ons een weg banen tussen en door de vele duizenden pelgrims die al biddend met hun tocht om de Potala bezig zijn. Een fascinerend gezicht. De Potala is misschien wel het grootste monumentale gebouw van Tibet, dat in de loop van de 17e eeuw is gebouwd in opdracht van de 5e Dalai Lama, die voor zijn Gelupka's een nog groter klooster wilde dan Drepung. Overigens stierf de 5e Dalai Lama tijdens de bouwwerken, maar dit werd stil gehouden omdat men bang was dat de arbeiders dan het werk zouden neerleggen. De Potala is in 3 opzichten adembenemend. Op de eerste plaats natuurlijk door het gebouw zelf en de pracht en praal binnen. Zoals bijvoorbeeld de metershoge graftombes in de vorm van Stoepa's van enkele Dalai Lama's, beslagen met heel veel goud en edelstenen. Daarnaast door de reuk van verbrande yakboter (bedoeld als kaarsen) gecombineerd met wierook, die je bij de strot pakt. En tot slot letterlijk. Het gebouw is 13 verdiepingen hoog en dat klim- en klauterwerk samen met de ijle lucht, doet ons voortdurend naar lucht happen. Ons tempo wordt steeds trager, maar de gids heeft hier alle begrip voor. Overigens zijn alleen de bovenste 5 etages voor de toeristen toegankelijk. We klimmen dus eerst naar de 13e etage, met het verblijf van de huidige Dalai Lama, dalen al bezichtigend af naar de 9e etage en daarna via een andere weg dan dat we gekomen zijn terug naar de begane grond. De Potala is nu dus misschien wel samen met de Jokhang het grootste bedevaartsoord van Tibet, maar is volgens de gids feitelijk nooit een klooster geweest. Vroeger werd het land van hieruit bestuurd en was het de zetel van de Dalai Lama's en hun gevolg. Nu is het dus meer een bedevaartsoord en een toeristische trekpleister.

Na de lunch bezoeken we de Jokhang. Delen van deze tempel stammen uit de 7e eeuw. Daarmee is dit de oudste en ook belangrijkste van Tibet. Het opvallendste beeld is misschien wel dat van de boeddha van het Heden. Dit kent het volgende verhaal. De toenmalige koning van Tibet had 2 vrouwen, een Nepalese en een Chinese. Deze laatste schonk hem dit beeld. De meest gelovige Tibetanen geloven echter dat het beeld niet is gemaakt, maar spontaan is ontstaan. Er worden grote krachten aan toegeschreven. Zo wil elke Tibetaan één keer in zijn leven deze boeddha zien, om zo een goede incarnatie te krijgen.

Centraal in de Jokhang staat een grote tempel waarvan de koepel gemaakt is van echt goud, terwijl in andere tempels nog gebruik wordt gemaakt van koper met goudverf. Tijdens de Culturele Revolutie is de voorkant van de tempel grotendeels verwoest en om de tempel te 'ontheiligen' is deze ook gebruikt als varkensstal.
De Barkhor is de ring om de Jokhang tempel die de pelgrims lopen. Telkens en telkens weer. Constant biddend en zich voor de ingang van de tempel volgens een bepaald ritueel op de grond werpend.
Jammer genoeg doet een aanval van hevige buikkrampen mij eerder terugverlangen naar het hotel. Tijdens de lunch had ik yakmeat. Geen goede keuze?

De laatste dag van onze verkenning van Lhasa en omgeving bezoeken we het iets verder gelegen Ganden klooster. Dit immense kloostercomplex ligt hoger in de bergen. Een weg als een stratencircuit slingert zich naar boven en wij in de auto slingeren ook van links naar rechts! Het klooster ligt ruim 1 kilometer hoger dan Lhasa en dat merken we meteen aan de ademhaling. Het wordt een uitdaging om nóg rustiger aan te doen dan heel erg rustig, zoals de voorbije 2 dagen! Als eerste lopen we de kora, de pelgrimstocht om het klooster, een tocht van anderhalf uur, inclusief een wat langere rustpauze - picknick zegt onze gids - halverwege. Het is niet meer dan een op en neergaand ezelspad dat af en toe minder dan een halve meter breed is. Omdat er links van mij een behoorlijke diepe ravijn is, houd ik mij rechts zo veel mogelijk vast aan uitsteeksels van de bergwand. Niet alleen door de hitte ga ik nogal zweten! We worden regelmatige gepasseerd door pelgrims die vergeleken met ons bezig zijn met 'another walk in the park'. Op een gegeven moment worden we gestalkt door een viertal Chinese militairen die aan het begin van het klooster gelegerd zijn. Hoewel ons tempo uitermate laag ligt, maken ze geen enkele aanstalten om ons te passeren. Negeren maar. Op een bepaald moment wijst de gids ons op een specifieke plek niet ver van de kora. Hier worden de begrafenissen gehouden. Dit gaat volgens het volgende ritueel: eerst wordt het dode lichaam 3 dagen lang in huis opgebaard. Dit om het bewustzijn de kans te geven om het lichaam te verlaten en een ander 'huis' te zoeken, terwijl in het klooster voor hem of haar wordt gebeden. Daarna wordt het lichaam naar de genoemde plek gebracht en in stukken gehakt. Het mengsel van botten en vlees wordt gevoerd aan de gieren, die dit in z'n geheel opeten. Dit wordt gezien als de ultieme opoffering. Het lichaam wordt trouwens als niet belangrijk beschouwd, het doet alleen maar dienst als omhulsel van het bewustzijn. Na deze offering komt een monnik nog een maand bij de nabestaanden thuis om met hun te bidden. Alleen als de overledene is gestorven aan een ernstige ziekte wordt er gecremeerd, omdat offeren aan de gieren dan slecht kan zijn voor deze vogels. Toch wel bijzonder.
Ganden heeft enorm te lijden gehad onder Chinese aanvallen. Het klooster is gebombardeerd door de Chinezen en nogal verwoest en monniken werden vermoord of gevangen gezet. Waar in de hoogtijdagen meer dan 3000 monniken in het klooster verbleven, zijn dit er nu minder dan 300. Nog niet zo lang geleden heeft de Chinese regering eindelijk toestemming gegeven tot wederopbouw en hiervoor ook middelen ter beschikking gesteld. Nu is het kloostercomplex voor een belangrijk deel herbouwd, maar voor een oud klooster ziet het er wel een beetje nieuw uit.

We verlaten Ganden langs dezelfde weg als we gekomen zijn. Bijna beneden aangekomen doet zich nog het volgende voor. Voor de laatste bocht zet de chauffeur de wagen aan de kant, met de mededeling dat we 10 minuten moeten wachten. Omdat we wat niet begrijpend kijken, wordt uitgelegd dat je over de afdaling minimaal een bepaalde tijd moet doen anders krijg je een boete. Dat wordt geregistreerd via camera's die na de bocht staan. Omdat we wat te snel naar beneden zijn gereden, wordt er gewoon even gewacht. Een vorm van trajectcontrole en hoe daar hier mee om wordt gegaan!

Een uurtje later zijn we weer terug in Lhasa, hebben we de rest van de dag 'vrij' en er worden afspraken gemaakt over wat er de komende dagen staat te gebeuren: een rondreis door Tibet met het basecamp van de Mount Everest als verste bestemming. We zijn heel benieuwd.